Nauka czasów i aspektów w języku niemieckim jest kluczowym elementem opanowania gramatyki. W tej sekcji omówimy szczegółowo każdy z głównych czasów, ich budowę, użycie oraz przykłady.
Teraźniejszy (Präsens)
Budowa:
Czas teraźniejszy w języku niemieckim jest stosunkowo prosty i jest używany do wyrażania czynności dziejących się w chwili mówienia, powtarzających się, a także do wyrażania prawd ogólnych. Odmiana czasowników w czasie teraźniejszym jest następująca:
Przykład: czasownik “machen” (robić)
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | mache |
| du | machst |
| er/sie/es | macht |
| wir | machen |
| ihr | macht |
| sie/Sie | machen |
Użycie:
- Czynności teraźniejsze: Ich mache meine Hausaufgaben. (Robię moje zadania domowe.)
- Czynności powtarzające się: Er geht jeden Tag zur Arbeit. (On codziennie chodzi do pracy.)
- Prawdy ogólne: Wasser kocht bei 100 Grad. (Woda wrze przy 100 stopniach.)
Przeszły (Präteritum)
Budowa:
Präteritum, znany również jako Imperfekt, jest używany głównie w pisemnym języku formalnym oraz w literaturze. Odmiana czasowników w Präteritum różni się w zależności od tego, czy czasownik jest regularny czy nieregularny.
Przykład: czasownik regularny “machen”
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | machte |
| du | machtest |
| er/sie/es | machte |
| wir | machten |
| ihr | machtet |
| sie/Sie | machten |
Przykład: czasownik nieregularny “gehen” (iść)
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | ging |
| du | gingst |
| er/sie/es | ging |
| wir | gingen |
| ihr | gingt |
| sie/Sie | gingen |
Użycie:
- Czynności zakończone: Er ging gestern zur Schule. (On poszedł wczoraj do szkoły.)
- Opowiadania i opisy: Es war einmal ein König. (Dawno, dawno temu był sobie król.)
Perfekt
Budowa:
Perfekt jest używany w mowie codziennej i nieformalnej do wyrażania czynności przeszłych. Składa się z czasownika posiłkowego “haben” lub “sein” oraz imiesłowu czasu przeszłego (Partizip II).
Przykład: czasownik “machen” z “haben”
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | habe gemacht |
| du | hast gemacht |
| er/sie/es | hat gemacht |
| wir | haben gemacht |
| ihr | habt gemacht |
| sie/Sie | haben gemacht |
Przykład: czasownik “gehen” z “sein”
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | bin gegangen |
| du | bist gegangen |
| er/sie/es | ist gegangen |
| wir | sind gegangen |
| ihr | seid gegangen |
| sie/Sie | sind gegangen |
Użycie:
- Czynności zakończone, mające wpływ na teraźniejszość: Ich habe meine Hausaufgaben gemacht. (Zrobiłem moje zadania domowe.)
- Relacje i rozmowy: Wir sind nach Berlin gefahren. (Pojechaliśmy do Berlina.)
Plusquamperfekt
Budowa:
Plusquamperfekt, czyli zaprzeszły, jest używany do wyrażania czynności, które miały miejsce przed inną przeszłą czynnością. Składa się z czasownika posiłkowego w Präteritum (hatte/war) oraz imiesłowu czasu przeszłego (Partizip II).
Przykład: czasownik “machen” z “hatte”
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | hatte gemacht |
| du | hattest gemacht |
| er/sie/es | hatte gemacht |
| wir | hatten gemacht |
| ihr | hattet gemacht |
| sie/Sie | hatten gemacht |
Przykład: czasownik “gehen” z “war”
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | war gegangen |
| du | warst gegangen |
| er/sie/es | war gegangen |
| wir | waren gegangen |
| ihr | wart gegangen |
| sie/Sie | waren gegangen |
Użycie:
- Czynności zaprzeszłe: Nachdem er seine Hausaufgaben gemacht hatte, ging er ins Bett. (Po tym jak zrobił swoje zadania domowe, poszedł do łóżka.)
- Opisy w narracji: Als ich ankam, hatten sie schon gegessen. (Kiedy przyjechałem, oni już zjedli.)
Przyszły (Futur)
Budowa:
Futur I jest używany do wyrażania przyszłych czynności i składa się z czasownika posiłkowego “werden” oraz bezokolicznika głównego czasownika.
Przykład: czasownik “machen”
| Osoba | Odmiana |
|---|---|
| ich | werde machen |
| du | wirst machen |
| er/sie/es | wird machen |
| wir | werden machen |
| ihr | werdet machen |
| sie/Sie | werden machen |
Użycie:
- Czynności przyszłe: Ich werde morgen meine Hausaufgaben machen. (Jutro zrobię moje zadania domowe.)
- Przewidywania i obietnice: Du wirst es nicht bereuen. (Nie będziesz tego żałować.)
Nauka czasów i aspektów w języku niemieckim wymaga zrozumienia ich budowy oraz kontekstu, w jakim są używane. Ćwiczenia praktyczne i regularne powtarzanie pomogą w opanowaniu tych zagadnień. W następnych sekcjach znajdziesz więcej szczegółowych informacji oraz ćwiczeń dotyczących każdego z czasów.